Dieta w przewlekłej niewydolności trzustki
Informacje podstawowe

Właściwe postępowanie żywieniowe w przewlekłym zapaleniu trzustki jest niezmiernie istotne. Powinno mieć ono miejsce zarówno w czasie trwania choroby i jej zaostrzeń, jak również uwzględniać okresy remisji. Celem jest wyrównanie niedoborów masy ciała związanych z chudnięciem oraz przeciwdziałanie cechom niedożywienia.

Opis diety

Zalecenia żywieniowe w przewlekłym zapaleniu trzustki

  • dieta wysoko kaloryczna, powinna dostarczać od około 2500 do 3000 kcal dziennie
  • regularne posiłki,  5-6 w ciągu dnia, zgodnie z zasadą "jedz częściej a mniej"
  • posiłki powinny mieć zbliżoną kaloryczność
  • udział tłuszczów w diecie nie powinien przekraczać 60–80 g/dobę
  • włączenie preparatów zawierających enzymy trzustkowe (20 000-75 000 j.m.)
  • uzupełnianie niedoborów witamin z grupy B oraz rozpuszczalnych w tłuszczach (A, D, E, K)
  • udział poszczególnych produktów
    • węglowodany 50%
    • tłuszcz 20%
    • białko 30%
Postępowanie dietetyczne

W przewlekłym zapaleniu trzustki stosuje się dietę lekkostrawną z ograniczeniem błonnika pokarmowego (<20 g/dobę), ubogotłuszczową (ograniczenie tłuszczu do 50 g/dobę) oraz bogatą w węglowodany i białko.

Elementy diety

Wybrane produkty zalecane w diecie osób chorujących na przewlekłe zapalenie trzustki:

  • produkty zbożowe i skrobiowe: mąka pszenna i ziemniaczana, płatki: owsiane, pszenne, żytnie, kukurydziane;  ryż, makarony, kukurydza
  • pieczywo: chleb pszenny, chleb razowy, graham, sucharki
  • mięsa: cielęcina, indyk, królik, wołowina chuda, konina, kurczak, polędwica,
  •  ryby: okoń, pstrąg, tuńczyk, mintaj, dorsz, flądra,
  • produkty mleczne: mleko odtłuszczone, chudy twaróg, kefir, koktajle mleczne
  • tłuszcze i oleje: masło, margaryny miękkie, oliwa, olej słonecznikowy,
  • warzywa: młoda marchew, szparagi, kalafior, ogórki ,pomidory, brokuł,
  • owoce: obrane jabłka,  gruszki, banany, maliny, truskawki, morele,
  • słodycze: fruktoza, cukier gronowy, miód pszczeli, marmolada,
  • napoje: czarna herbata, soki owocowe i warzywne, herbaty ziołowe, woda niegazowana, słaba kawa ziarnista.
Produkty niezalecane

Z diety należy wyeliminować warzywa i owoce wzdymające (kapustne, strączkowe, cebula, por, śliwki, czereśnie), produkty ciężkostrawne, smażone i nasączone tłuszczem. Z diety wyklucza się także produkty zbożowe pełnoziarniste, orzechy i nasiona, mocną kawę, herbatę, kakao, napoje gazowane, ostre przyprawy oraz grzyby.

Produkty zabronione

Obowiązuje całkowity zakaz spożywania alkoholu i palenia tytoniu przez osoby cierpiące na przewlekłą niewydolność trzustki!!!

Techniki kulinarne
  • gotowanie
  • gotowanie na parze
  • pieczenie w folii lub pergaminie
Przykładowy jadłopis

PRZEWLEKŁE ZAPALENIE TRZUSTKI - dieta 2500 kcal

U większości chorych obserwuje się niedobór masy ciała, wskazane jest wtedy odpowiednie zwiększenie kaloryczności diety (najczęściej 2500-3000 kcal).

I posiłek:      375 kcal (15% energii)
II posiłek:     375 kcal (15% energii)
III posiłek:    500 kcal (20% energii)
IV posiłek:    500 kcal (20% energii)
V posiłek:     375 kcal  (15% energii)
VI posiłek:    375 kcal  (15% energii)

Skład jadłospisu:

I posiłek
Bułka z pastą z awokado i wędliną

  • bułka pszenna zwykła 60 g
  • awokado 20 g
  • szynka z piersi kurczaka 30 g
  • pomidor 100 g
  • pół bułki z dżemem
  • bułka pszenna zwykła 30 g
  • dżem truskawkowy, niskosłodzony 25 g
  • słaba herbata bez cukru

II posiłek
Jogurt naturalny z bananem i miodem

  • jogurt naturalny, 1,5% tłuszczu 150 g
  • banan rozdrobniony 250 g
  • miód pszczeli 10 g

III posiłek
Ryż z puree jabłkowym

  • ryż biały 100 g
  • 2 starte jabłka 360 g

IV posiłek
Ziemniaki puree z pulpetami drobiowymi, surówka z buraków

  • ziemniaki 150 g
  • mleko spożywcze, 0,5 % tłuszczu 25 g
  • pulpety gotowane z mielonego mięsa z piersi kurczaka 100 g
  • buraki 200 g
  • sok marchwiowo-owocowy 200 g


V posiłek
Kaszka manna na mleku z malinami

  • kasza manna 40 g
  • mleko spożywcze, 0,5 % tłuszczu 300 g
  • maliny w formie musu 100 g
  • cukier 10 g

VI posiłek
Pstrąg pieczony w folii z marchewką

  • pstrąg świeży 100 g
  • przyprawy ziołowe do smaku
  • oliwa z oliwek 10 g
  • marchew 100 g
  • kompot z wiśni 250 g
Informacje dodatkowe

Postępowanie w zespole złego wchłaniania:

Zaleca się ograniczenie spożycia tłuszczów do około 60 g na dobę oraz włączenie suplementacji witamin rozpuszczalnych w tłuszczach (A, D, E, K) oraz witamin z grupy B (a zwłaszcza B12).
W przypadku, gdy powyższe zalecenia nie doprowadzą  do normalizacji masy ciała oraz nie uregulują wypróżnień, należy włączyć do terapii enzymy trzustkowe, przy czym warto zwrócić uwagę na schemat ich dawkowania -  najbardziej efektywne jest ich przyjmowanie w czasie posiłków. W bardzo ciężkich przypadkach zespołu złego wchłaniania w celu uzupełnienia niedoborów tłuszczu konieczne jest podawanie średniołańcuchowych trójglicerydów (MCT).
Należy rozważyć podawanie antyoksydantów, suplementacja witaminy C, E czy selenu; wapnia, kwasu foliowego oraz mikroelementów w przewlekłym zapaleniu trzustki może przyczynić się do zmniejszenia ryzyka powikłań i łagodzenia klinicznych objawów choroby.

Zachowaj ostrożność

U osób z przewlekłym zapaleniem trzustki ze współistniejącą cukrzycą dodatkowemu ograniczeniu podlegają produkty zawierające cukry proste, takie jak cukier, miód, wysokosłodzone dżemy i syropy owocowe.

Rekomendacje

Bibliografia

  1. Jarosz M., Dzieniszewski J.: Instytut Żywności i Żywienia poleca: Choroby trzustki, PZWL 2015
  2. Jarosz M. red.: Praktyczny podręcznik dietetyki 2012, www2.mz.gov.pl oraz https://www.google.pl/?gws_rd=ssl#q=jarosz+dietetyka+polzdrow
  3. Cioborowska H., Rudnicka A.: Dietetyka. Żywienie zdrowego i chorego człowieka, PZWL 2014
  4. Grzymisławski M., Gawęcki J. red.: Żywienie człowieka zdrowego i chorego t.2, PWN 2012
Powiązane artykuły