Modyfikacja diety oraz utrzymanie prawidłowej masy ciała to podstawowe i niezbędne warunki pozwalające utrzymać gospodarkę lipidową pod kontrolą. Dieta powinna być urozmaicona, zbilansowana, o odpowiedniej kaloryczności, by zapobiegać nadwadze i otyłości.

W diecie zalecanej w miażdżycy należy:

• ograniczyć spożycie
  • tłuszczów zwierzęcych
  • cukrów prostych
• zwiększyć udział węglowodanów złożonych o niskim indeksie glikemicznym
• zwiększyć spożycie
  • warzyw
  • owoców
  • błonnika
  • ryb
• zmniejszyć wykorzystanie soli kuchennej do 5g na dobę.

Celem włączenia leczenia farmakologicznego i żywieniowego jest zahamowanie rozwoju miażdżycy, tj. tworzenia się nowych blaszek miażdżycowych oraz stabilizacja już istniejących. To postępowanie ma przyczynić się do złagodzenia objawów klinicznych chorób układu sercowo-naczyniowego oraz zmniejszenia ryzyka ostrych powikłań choroby wieńcowej.

Utrzymanie prawidłowej masy ciała może wiązać się z koniecznością obniżenia kaloryczności diety. Ograniczenie w diecie tłuszczów oraz węglowodanów należy uzupełniać za pomocą białka i nienasyconych kwasów tłuszczowych. W wielu badaniach i analizach wykazano, że zamiana węglowodanów na różne kwasy tłuszczowe przyczynia się do znamiennie korzystnych zmian  w stężeniu frakcji lipidowych we krwi.

Zwiększone spożycie błonnika przyczynia się do zmniejszenia stężenia całkowitego cholesterolu oraz ma korzystny wpływ poziom insuliny i glukozy we krwi. W przypadku miażdżycy zaleca się spożycie od 5do 15g w ciągu dnia rozpuszczalnego błonnika. Mogą to być:

• otręby owsiane
• młode warzywa
• owoce - jabłka, truskawki, cytrusy
• nasiona roślin strączkowych - soja, fasola
• babka płesznik
• babka jajowata
• beta-glukany.

Taka ilość błonnika rozpuszczalnego w diecie w ciągu dnia wystarczy, by obniżyć stężenie LDL o 5%. Nie zaleca się zażywania większych ilości błonnika ze względu na ryzyko występowania zaburzeń wchłaniania witamin, składników mineralnych oraz interakcji z zażywanymi lekami.

Zalecenia dietetyczne dla osób z podwyższonym poziomem cholesterolu całkowitego i frakcji LDL cholesterolu (TG, LDL).

Zalecane techniki kulinarne:

• gotowanie
• gotowanie na parze
• grillowanie
• pieczenie w folii lub pergaminie
• smażenie bez tłuszczu
  • do stosowania z umiarem: podsmażanie, pieczenie
  • niezalecane: smażenie.

Dieta w MIAŻDŻYCY o wartości kalorycznej 1500 kcal  = dieta ubogotłuszczowa z ograniczeniem cholesterolu i cukrów prostych oraz zwiększonej podaży nienasyconych kwasów tłuszczowych.

I śniadanie:      375 kcal (25% energii)
II śniadanie:     150 kcal (10% energii)
Obiad:             495 kcal (33% energii)
Podwieczorek: 180 kcal  (12% energii)
Kolacja:           300 kcal  (20% energii)

Przykładowy jadłospis

Śniadanie

• Bułka grahamka z chudym serem i pomidorem
  • bułka grahamka 90 g
  • margaryna miękka, 45% tłuszczu 5 g
  • ser twarogowy chudy    30 g
  • olej lniany 5 g (na zimno dodać do serka)
  • szczypiorek 5 g
  • pomidor  100 g
  • porcja świeżych winogron 60 g

Drugie śniadanie

• Świeże surowe warzywa pokrojone w paski
  • marchew 50 g
  • seler naciowy 50 g
  • rzodkiew biała 100 g
• Dip czosnkowy do warzyw
  • oliwa z oliwek 10 g
  • jogurt naturalny, 2% tłuszczu    10 g
  • czosnek 5 g

Obiad

• dorsz pieczony w pergaminie z kaszą gryczaną
  • dorsz, świeży, filety bez skóry 70 g
  • sok z cytryny, zioła, pieprz do smaku
  • olej rzepakowy 5 g
  • kasza gryczana 60 g
• Sałatka z cykorii
  • cykoria 60 g
  • orzechy włoskie 20 g
  • jabłko 70 g
  • olej sojowy 5 g
  • miód 5 g
  • musztarda 5 g
• Podwieczorek
  • jogurt naturalny z płatkami zbożowymi i borówkami
    • jogurt naturalny, 2% tłuszczu    100 g
    • borówki 150 g
    • płatki żytnie 10 g
• Kolacja
  • Sałatka owocowa z gotowanym kurczakiem
    • grejpfrut 300 g
    • pomarańcza 200 g
    • rukola 50 g
    • oliwa z oliwek 5 g
    • mięso z piersi kurczaka, bez skóry 50 g
    • przyprawy ziołowe (np. kolendra), świeży imbir.

Zalecenia diety:

• kontrola masy ciała, w przypadku nadwagi zalecana jest odpowiednia dieta odchudzająca
• ograniczenie spożycia tłuszczów ogółem do 15-30% energii (w szczególności nasyconych kwasów tłuszczowych < 7% energii)
• zapewnienie odpowiedniej podaży kwasów tłuszczowych nienasyconych: 8% powinny stanowić kwasy wielonienasycone (w tym 7% n-6 i 1% n-3), natomiast kwasy jednonienasycone 10-15%
• ograniczenie spożycia cholesterolu pokarmowego do 200-300 mg/d
• zwiększenie spożycia błonnika pokarmowego do 40 g/d
• węglowodany dostarczają w diecie 55-75% energii, białko 10-15% energii
• zalecana jest odpowiednia podaż witamin antyoksydacyjnych (C, E, bet-akaroten), flawonoidów, witamin B₆, B₁₂ oraz kwasu foliowego.

• czosnek
• owoc jarzębiny
• ziele jemioły
• ziele karczocha
• liść ruty

• nienasycone kwasy tłuszczowe: omega-3 (DHA, EPA)
• błonnik witalny (naturalny)
  • babka płesznik
  • baka jajowata
  • łupina babki jajowatej
• inulina
• kwas foliowy
• antyoksydanty

Należy ograniczyć w diecie udział  nienasyconych kwasów trans ze względu na ich silne właściwości arterogenne! Wykazują szczególnie niekorzystny wpływ na stężenie lipoprotein, zwiększają frakcję LDL, a obniżają frakcję HDL cholesterolu.

Profilaktyka miażdżycy
W diecie powinno uwzględnić się stosowanie nienasyconych kwasów tłuszczowych. Stosunek kwasów omega-6 do omega-3 w profilaktyce chorób układu krążenia powinien wynosić 4:1.

W profilaktyce miażdżycy powinny brać udział także naturalne antyoksydanty:

• tokoferole (pochodne witaminy E)
• karetonoidy (pochodne witaminy A)
• flawonoidy
• witamina C (kwas askorbinowy).

Dzięki ich działaniu antyoksydacyjnemu dochodzi do ochrony lipidów i lipidoprotein przed szkodliwym działaniem wolnych rodników.

Źródła antyoksydantów stanowią:

• warzywa
• owoce
• oleje roślinne
• czerwone wino
• herbata.

Pamiętaj! produkty takie jak warzywa, owoce czy oleje roślinne  należy przyjmować w postaci jak najmniej przetworzonej, najlepiej surowe lub nierafinowane.

W przypadku miażdżycy oraz chorób układu naczyniowo-sercowego należy ograniczyć spożycie nasyconych kwasów tłuszczowych oraz izomerów trans nienasyconych kwasów tłuszczowych, a także kwasu linolowego (LA). Konieczne jest zwiększenie w diecie udziału kwasów: dokozaheksaenowego (DHA), eikozapentaenowegoo (EPA), oleinowego, alfa-linolenowego, a także antyoksydantów, błonnika i kwasu foliowego.

Czy wiesz, że ...
Kwasy tłuszczowe nasycone mają istotny wpływ na poziom LDL cholesterolu.
Największy wzrost frakcji LDL odnotowano w przypadku kwasu mirystynowego (kwas mirystynowy > kwas palmitynowy > kwas laurynowy )
Kwas stearynowy nie zwiększa stężenia cholesterolu, prawdopodobnie wynika to z jego szybkiej przemiany w organizmie do kwasu oleinowego.