Wapń

Informacje podstawowe

Wapń stanowi podstawowy składnik budulcowy układu kostnego człowieka. Około 99 % tego pierwiastka skoncentrowanych jest w elementach strukturalnych kości, zębów oraz paznokci. Występuje głównie w postaci fosforanów i węglanów wapnia. Pozostała część wapnia znajduje się w komórkach i płynach ustrojowych w postaci zjonizowanej. Wchłanianie wapnia odbywa się przede wszystkim w jelicie cienkim. 

Rola w organizmie

  • Utrzymanie prawidłowej struktury układu kostnego organizmu
  • Zapewnienie odpowiedniej twardości zębów
  • Udział w zachowaniu właściwej przepuszczalności błon komórkowych
  • Udział w utrzymaniu pobudliwości tkanek
  • Udział w prawidłowym przewodnictwie tkanki nerwowej
  • Udział w prawidłowej kurczliwości tkanki mięśniowej
  • Wpływ na czynność mięśnia sercowego
  • Udział w utrzymywaniu równowagi kwasowo – zasadowej
  • Udział w aktywacji oraz inaktywacji licznych enzymów m.in.: enzymy katalizujące krzepnięcie krwi  

Nadmiar

Nadmiar wapnia może prowadzić do:

  • Chorób nerek m.in.: kamicy nerkowej, niewydolności nerek
  • Zaburzeń pracy serca
  • Zaburzeń oddychania
  • Zaparć
  • Zaburzeń wchłaniania innych składników m.in.: żelaza magnezu i cynku

Hiperkalcemia jest zjawiskiem rzadkim. Jego nadmiar w organizmie może być wynikiem:

  • Przedawkowania witaminy D u małych dzieci
  • Pobierania przez dorosłych preparatów farmaceutycznych zawierających powyżej 3-4 g/d

Niedobór

Niedobór wapnia może prowadzić do:

  • Krzywicy u dzieci
  • Osteomalacji oraz zwiększonego ryzyka osteoporozy u dorosłych
  • Tężyczki – wzmożonej pobudliwości nerwowo – mięśniowej
  •  Uszkodzenia zębów
  • Zaburzeń pracy serca
  • Zaburzeń neurologicznych

Niedobory wapnia pojawiają się często u osób starszych, ze względu na ograniczone spożycie oraz zaburzenia wchłaniania. 

Informacje dodatkowe

Źródła wapnia:

  • Mleko i jego przetwory
  • Sardynki
  • Szproty
  • Jaja
  • Produkty pełnoziarniste
  • Suche nasiona roślin strączkowych
  • Warzywa liściaste
  • Orzechy
  • Kakao
  • Figi suszone

Zalecenia

Zapotrzebowanie na wapń na poziomie zalecanego poziomu spożycia dla różnych grup ludności:

Dzieci w wieku 1-3 lat    700 mg
Dzieci w wieku 4-9 lat  1000 mg
Dziewczęta w wieku 10-18 lat  1300 mg
Chłopcy w wieku 10-18 lat  1300 mg
Mężczyźni w wieku 19-65 lat 1000 mg
Kobiet w wieku 19-50 lat 1000 mg
Osoby starsze 1200 mg
Kobiety w ciąży    1000 mg
Kobiety karmiące piersią    1000 mg

Zwróć uwagę

  • Wchłanianie wapnia z produktów roślinnych jest znacznie gorsze ze względu na obecność w nich znacznych ilości błonnika pokarmowego, kwasu szczawiowego oraz związków fitynowych. Niekorzystny wpływ mają również związki glinu, stront, dieta obfitująca w tłuszcz oraz obniżona kwasowość żołądka
  • Do prawidłowego przyswajania wapnia niezbędna jest odpowiednia ilość fosforu oraz witaminy D, która kontroluje gospodarkę wapniowo – fosforanową organizmu
  • Pozytywny wpływ na wchłanianie tego pierwiastka mają również laktoza, cytryniany, lizyna oraz arginina