Dieta w niedokrwistości z niedoboru żelaza
Charakterystyka diety

Żelazo występuje w dwóch postaciach, jako żelazo hemowe i żelazo niehemowe. Postaci te różnią się przyswajalnością. Warto pamiętać, że dieta i wykorzystywane w niej produkty żywnościowe mają duży wpływ na wchłanianie żelaza. Czynniki zwiększające wchłanianie żelaza mogą znacznie poprawić jego przyswajalność, natomiast utrudniające wchłanianie znacznie obniżyć jego poziom żelaza w organizmie.

Źródła

Żelazo hemowe jest lepiej przyswajalne (wchłaniane w około 15 - 20%). Znajduje się w produktach pochodzenia zwierzęcego. Produktami bogatymi w żelazo są m.in.:

  • wątroba, głównie wieprzowa
  • wołowina
  • cielęcina
  • wędliny
  • kiełbasy podsuszane
  • tłuste ryby morskie: śledzie, sardynki, wędzona makrela.

Żelazo niehemowe przyswaja się w mniejszym stopniu. Jest wchłaniane tylko w około 5% (inne publikacje 1-10%), wyjątek stanowi mleko kobiece, z którego żelazo przyswaja się w około 50%. Źródła żelaza niehemowego stanowią produkty żywnościowe, takie jak:

  • jaja, szczególnie żółtka jaj
  • warzywa: buraki, zielone warzywa (nać pietruszki, szczypiorek, szczaw), pietruszka korzeń, brukselka
  • pełne ziarna zbóż (m.in: mąka, kasze gruboziarniste, otręby pszenne)
  • nasiona i pestki: pestki dyni, zarodki pszenne, nasiona: słonecznika, sezamu
  • owoce : porzeczki, maliny, jagody, morele, śliwki.
  • suszone owoce: morele, figi, daktyle, rodzynki, banany
  • orzechy:pistacje, laskowe, arachidowe, włoskie; migdały.
Informacje dodatkowe

Kobiety są grupą szczególnie narażoną na niedobory żelaza. Okresem szczególnym w życiu kobiet jest ciąża. W tym czasie zapotrzebowanie na żelazo zwiększa się znacznie i bardzo ważne jest uzupełnianie niedoborów żelaza w diecie.

Uważaj

Czynniki utrudniające wchłanianie żelaza:

  • błonnik pokarmowy,
  • fityniany
  • fosforany,
  • szczawiany (szpinak, szczaw),
  • taniny (herbata),
  • białka kazeinowe oraz serwatkowe pochodzące z mleka oraz jego przetworów;
  • niektóre składniki mineralne: wapń, cynk, miedź, mangan,
  • metale ciężki: ołów, kadm.
Pamiętaj

Warto zwracać uwagę na składowe diety w niedokrwistości z niedoboru żelaza.
Do czynników zwiększających przyswajanie żelaza niehemowego należą:

  • niektóre aminokwasy (lizyna, histydyna),
  • witamina C,
  • produkty bogate w kwasy organiczne (kiszonki): mlekowy, jabłkowy, cytrynowy
  • niskie pH soku żołądkowego,
  • niektóre produkty: mięso, ryby, drób;
  • mleko kobiece.
Polecamy

Jak zwiększyć wchłanianie żelaza z diety?

  • wybieraj czerwone mięso oraz wędliny, gdyż stanowi najbogatsze źródło żelaza hemowego
  • sięgaj po warzywa i owoce bogate w witaminę C
    • żelazo wchłania się lepiej w przypadku obecności witaminy C. Dlatego połączenia doskonałe stanowią wędliny, mięsa czy ryby w towarzystwie warzyw bogatych w witaminę C. Niech zagoszczą na naszych stołach!
      • ryba i surówka z kiszonej kapusty z natką pietruszki
      • kanapka z szynką i czerwoną papryką
      • jajko i szpinak
  • czytaj etykiety i świadomie wybieraj produkty będące bogatym źródłem żelaza
    • płatki zbożowe
    • zielone warzywa
    • suche nasiona roślin strączkowych
  • kawę i herbatę zamień na wodę lub naturalne soki zawierające witaminę C.
Rekomendacje
  1. Jarosz M. red.: Praktyczny podręcznik dietetyki, http://www2.mz.gov.pl/wwwfiles/ma_struktura/docs/polzdrow_podrdietetyki_20120522_zal15.pdf [19122014]
  2. Gowin E., Horst-Sikorska W.: Żelazne zapasy – komu w XXI wieku grozi niedobór żelaza? Farm. Współ. 2010; 3: 139–146